Jacana werkt in de oostelijke provincie van Zambia, waar bijna 90% van de bevolking kleinschalige boer is, zij bezitten gemiddeld 1.42 ha grond. De meeste boeren moeten hun inkomsten genereren in het regenseizoen met het verbouwen van maïs, pinda’s, soja, katoen, zonnebloemen of tabak. In Zambia regent het maar 5 tot 6 maanden per jaar en de rest valt er geen druppel water. Door klimaatveranderingen zien we steeds meer droogtes of juist overstromingen en daardoor het mislukken van de oogsten met als gevolg armoede. Enkele boeren hebben het geluk dat ze dichtbij een stroompje hun akkerland hebben en dus ook buiten het regenseizoen kunnen verbouwen, maar ook dit wordt onzekerder, deze waterbronnen drogen steeds sneller op met als gevolg dat veel mensen niet genoeg voedsel kunnen verbouwen en een vrij eenzijdig dieet hebben wat weer ondervoeding van met name kinderen tot gevolg heeft.
In dit project worden 50 kleinschalige boeren stapsgewijs begeleidt in het uitbreiden en diversifiëren van hun agrarische activiteiten. Iedere boer die geselecteerd wordt krijgt een gedeeltelijk gesponsorde pomp op een met de hand geboord borehole, waardoor toegang tot water het hele jaar gegarandeerd is. De geselecteerde boer stelt een lima (50X50m) van zijn land beschikbaar om nieuwe landbouwtechnieken te leren en nieuwe gewassen/groentes/fruitbomen te verbouwen of kleinvee te houden. Het doel is dat de boeren op een duurzame en meer winstgevende manier hun land leren te cultiveren en tevens de klimaatveranderingen adopteren.
Gedurende 5 jaar hoopt Jacana 50 model boeren over drie districten te hebben begeleid. Deze boeren krijgen inzicht in hun inkomsten en uitgaven, middels een eenvoudig boekhoudsysteem, ze hebben in die vijf jaar geleerd welke landbouwtechnieken goed zijn voor hun land, zij hebben misschien een broeikas, wateropslag faciliteiten, drip irrigatie, visvijver etc. Dit zal afhangen van wat bij de individuele boeren past en hoe ze zich ontwikkelen.
De droom voor de toekomst:
Onze droom voor de toekomst is dat in 2027 een 50-tal boeren uitgegroeid zijn tot Champions die hun landbouwtechnieken en -producten continue verbeteren en voldoende financieel inzicht hebben om op eigen kracht slimme investeringen in hun bedrijfjes te doen. Deze Champions zijn niet alleen rolmodellen voor vele andere boeren uit hun omgeving, ze zijn ook trainers voor andere organisaties in vergelijkbare projecten. Samen met AFAS geven we dit concept vorm en zal het een eerste aanzet voor vele kleine boeren zijn om, stap voor stap uit de armoedespiraal komen.
“Het doel is dat deze boeren Champions worden en zij zullen niet alleen rolmodellen zijn voor hun omgeving maar tevens de nieuwe manier van werken promoten bij andere organisaties en op deze manier kan het werk dat door Jacana en AFAS in vijf jaar is neergezet uitgerold worden." - Rik Haanen, Jacana
Meer informatie over het project vind je op de website van Jacana.
Het Jacana team is deze maand op bezoek geweest bij een flink aantal kleinschalige boeren die de potentie hebben om door te groeien tot Champions.
Wilson Banda en Sax Bota zijn daar een voorbeeld van.
Gedurende de eerste ondernemerstraining maken de boeren ieder hun eigen eenvoudig ondernemers plan en testen het. Bijvoorbeeld iemand kwam met het idee om knoflook te produceren en wil testen of daar een markt voor is. Voor deze test kocht zij verschillende soorten knoflook en probeerde dat bij haar doelgroep te verkopen. Zij leerde al snel dat er nauwelijks vraag is naar de lokale variant, klanten willen de dikke “Chinese” knoflook hebben en betalen daar goed voor. Dus paste ze haar plan een beetje aan en verdiepte zich in deze soort.
Investeren in een professionele broeikas, ook wel tunnel genoemd, was voor kleine Zambiaanse boeren een ver van mijn bed show. De investeringskosten zijn gewoonweg te hoog. Een kleine boer zou meer dan 20 jaar geld van zijn oogstinkomsten moeten sparen.
Jacana heeft daar een SMART oplossing voor gevonden. Samen met een professionele tunnelbouwer, Haygrove, heeft Jacana een tunnel ontworpen en getest die gekocht kan worden met het gemiddelde inkomen van één oogstseizoen van een kleine boer.
De tunnel gebruikt dezelfde duurzame en hoogwaardige plastic folie (150mil UV-bestendig), gaas en touw als zijn grotere broer. Maar hij bespaart meer dan een factor 20 op de stalen onderdelen. De meest compacte versie is 5m breed, 3m hoog (om warmte af te voeren) en begint bij 9m lengte en kan gemakkelijk worden uitgebreid.
De planten hebben minder last van plagen en ziekten.
De planten hebben dus minder chemicaliën nodig.
De planten profiteren van een snelle groei en maximale opbrengst.
Sommige planten, zoals bv tomaten groeien niet goed in het regenseizoen. In een tunnel daarentegen groeien zij uitstekend.
Er kunnen hoogwaardige groenten in geteeld worden maar ook bessen, zacht fruit, kruiden, bomen en zaailingen.
Er staan op het moment drie voorbeeldtunnels op de drie Jacana locaties. Daar ervaren we al de voordelen het verbouwen in een tunnel. Maar ook boeren beginnen interesse te tonen voor een tunnel, bijvoorbeeld diegene die boompjes kweken. Voor het kweken van bomen is bescherming tegen de regen en kou zeer belangrijk en is een tunnel een uitkomst.
Onlangs trainde Jacana ondernemers in het bouwen van deze SMART (Simple Affordable Market based and Repairable Technologies) tunnels en begeleidt hen om hun bedrijf uit te breiden.
Nu kunnen ook kleinschalige boeren de voordelen van een tunnel ervaren. Dit levert de boer niet alleen meer en stabieler inkomen op waardoor hij langzaam maar zeker kan blijven uitbreiden, het vergroot ook de variatie in voeding in de gemeenschap.