Werken aan een gezonde leefstijl als onderdeel van de behandeling van kanker
Een leefstijlbehandeling voor iedere patiënt die dat nodig heeft, zo ook voor kankerpatiënten. Dat is de droom van Beter Gezond, Vereniging Arts en Leefstijl en Stichting Voeding Leeft. Dat begint voor zorgverleners door leefstijl op de agenda van de spreekkamer te plaatsen en hun patiënten een leefstijlprogramma aan te bieden. De ‘witte-jas’ heeft hier een niet te onderschatten stimulerend effect op.
De gespreksvoering over leefstijl is relatief nieuw voor (oncologische) zorgverleners. Daarom bieden Vereniging Arts en Leefstijl en Beter Gezond interactieve e-learnings aan met basiskennis en fysieke praktijktrainingen om het leefstijlgesprek ook daadwerkelijk te oefenen. Hoewel het gesprek in de spreekkamer belangrijk is voor de bewustwording en motivatie van de patiënt, is daarmee gedragsverandering naar een betere leefstijl nog niet gerealiseerd. Het leefstijlgesprek is pas het vertrekpunt.
Het tweejarige (online) leefstijlprogramma ‘na de behandeling van kanker’ heeft Stichting Voeding Leeft en Beter Gezond ontwikkeld zodat patiënten in groepsverband daadwerkelijk aan de slag kunnen met die gedragsverandering op thema’s zoals voeding, beweging, ontspanning en slaap. Het doel? Een betere kwaliteit van leven en mogelijk de kans te verkleinen dat de kanker terugkomt. Patiënten krijgen hiermee de kans om tijdens hun ziekteproces meer regie te voeren op hun eigen gezondheid, waardoor patiënten in potentie beter herstellen, sterker terugkomen en de druk op de zorg minder wordt.
Hoe maak je als zorgverlener in de beperkte tijd die er is in de spreekkamer leefstijl bespreekbaar met de patiënt? Ruim 2.000 zorgverleners hebben hiervoor de interactieve e-learning gevolgd. 250 zorgverleners uit het hele land uit meer dan 25 verschillende oncologische zorgpaden volgden aanvullend de fysieke praktijktrainingen. De aantallen blijven groeien en de deelnemers geven de (e-)trainingen gemiddeld een 8,2!
Ruim 200 patiënten die gediagnosticeerd zijn geweest met borst,- darm, of blaaskanker doorlopen het tweejarige (online) leefstijlprogramma. De tussentijdse resultaten laten zien dat de kwaliteit van leven is verbeterd en het lichaamsgewicht positief is afgenomen! In een latere fase kan ook worden gerapporteerd over het effect op de terugkeer van kanker en de zorgkosten ten opzichte van de controlegroep. De deelnemers geven het leefstijlprogramma gemiddeld een 8,0!
Zorgverleners erkennen de relevantie van een gezonde leefstijl en staan tegelijkertijd voor de uitdaging om deze te integreren binnen hun beperkte tijd en soms ook kennis om patiënten te begeleiden. Door gebruik te maken van e-learning, praktijkgerichte training en het train-de-trainer-programma, krijgen zorgverleners concrete handvatten aangereikt om op efficiënte wijze aandacht te besteden aan leefstijlaspecten van de patiënt, zelfs binnen de beperkte tijd die beschikbaar is. Bekijk hier hoe zo’n trainingsdag eruit ziet:
Het agenderen van leefstijl in de spreekkamer begint al met het informeren van patiënten in de wachtkamer over de relevantie van leefstijl, ongeacht waar ze staan in hun gezondheid of behandeling. Bekijk hier de video die momenteel in talloze zorginstellingen in Nederland wordt afgespeeld:
Het leefstijlprogramma na de behandeling van kanker is een tweejarig online groepsprogramma dat wordt aangeboden aan deelnemers die borst-, darm- of blaaskanker hebben gehad. Er wordt gewerkt aan duurzame gedragsverandering op het gebied van voeding, beweging, ontspanning en slaap. Het programma bestaat uit een intensieve periode van drie maanden gevolgd door een inspiratietraject van 21 maanden. Deelnemers worden in (sub)groepen begeleid door een team van Voeding Leeft, bestaande uit kennisexperts, een voedingskundige, coach en programmacoördinator. Om de effecten van het leefstijlprogramma te kunnen toetsen, worden patiënten met dezelfde vorm van kanker, die het programma niet volgen, onderzocht in de vorm van een controlegroep. Zij vullen net als de deelnemers op verschillende momenten vragenlijsten in.
Benieuwd hoe een van de deelnemers het programma ervaart? Bekijk hier het ervaringsverhaal van Sandra den Haan.
Een prachtig vervolg op bovenstaand project is dat Vereniging Arts en Leefstijl en Beter Gezond de trainingen voor zorgverleners aan het opschalen zijn naar andere specialismen naast kanker. Dit is hard nodig, want ook daar is nog een wereld te winnen.
Daarnaast heeft Beter Gezond het leefstijlverwijsplatform Beter Verwijs ontwikkeld. Hiermee kunnen patiënten worden verwezen naar passende én door zorgverzekeraar vergoede leefstijlbegeleidingen. Dit zijn interventies op het gebied van voeding, beweging, ontspanning, slaap, alcohol, roken, mentale gezondheid en sociaal economische problematiek zoals geldzorgen, eenzaamheid en laaggeletterdheid. Zorgverleners kunnen met Beter Verwijs alle type patiënten verwijzen naar verschillende soorten leefstijlbegeleidingen dicht in de wijk van de patiënt, als onderdeel van de reguliere zorg.
Beter Gezond (initiatief van Radboudumc), Vereniging Arts en Leefstijl en Stichting Voeding Leeft slaan de handen ineen om leefstijlbehandeling in de reguliere behandeling van de groeiende groep kankerpatiënten te krijgen. Voor het project ‘Leefstijl en Kanker’ met een looptijd t/m 2023 is in totaal een bedrag van 933.000 toegekend.
“Ik voel me goed, heb veel energie, ik slaap goed én geniet weer van het leven” - Deelneemster leefstijlprogramma